Fan / Aspiratör Seçimi
20-11-2018
11:06
Havalandırma Tesisatı Uygulamaları ve Fan Seçimleri İçin Mahallere Göre Hava Değişim katsayıları
Mahale göre hava debisi hesaplama örneği:
Örneğin ; 20 mt. eninde ve 15 mt. boyunda bir boyahanemiz var, tavan yüksekliği ise 3 mt.
( Boyahanelerde hava değişim miktarımız minmum 30, maksimum 60 kez. )
Minimum hava debisi hesaplama: en x boy x tavan yüksekliği x 30 ( m2xhx30 )( 20 x15 x 3 x 30 ) = 27,000 m3/h
Maksimum hava debisi hesaplama: en x boy x tavan yüksekliği x 60 ( m2xhx60 )( 20 x15 x 3 x 60 ) = 54,000 m3/h
Ortalamasını bulma: 27,000m3/h + 54,000m3/h / 2 = 40,500 m3/h ( bir boyahanede ortalama hava debimiz 40,500 m3/h olacaktır )
Birim Dönüşümleri: (1 cfm = 1,7m3/h) - (1 ı/s = 3,6m3/h) - (1 mmsS = 9,8Pa) - (1m3/h = 3,600m3/sn) - ( 1kw = 1000 Watt ) - ( 1 Hp = 0,74569 Kw ) - (1 Kw = 0,371 Hp )
| HAVALANDIRMA İÇİN MAHALE GÖRE SAATTE HAVA DEĞİŞİM MİKTARLARI | |
| MAHAL CİNSİ | SATTE HAVA DEĞİŞİM SAYISI |
| FIRIN ATÖLYELERİ ( ERGİTME ve ISIL İŞLEM FIRINLARI ) | 30 – 60 |
| BOYA ATÖLYELERİ | 30 – 60 |
| İŞLEME ATÖLYELERİ | 6 – 10 |
| BANKALAR | 2 – 4 |
| OTEL BARLARI | 4 – 6 |
| ÇAMAŞIRHANELER | 20 – 30 |
| FIRINLAR | 20 – 30 |
| BÜROLAR (*) | 4 – 6 |
| KAFETERYA ve KAFETERYA BARLARI | 10 – 12 |
| KARGO AMBARLARI ( GENEL ) | 6 – 10 |
| ET,YUMURTA, v.s CİNSİNDEN YİYECEK TAŞIYAN GEMİ AMBARI | 10 – 20 |
| KANTİNLER | 4 – 6 |
| FOTOGRAF STÜDYOLARINDAKİ KARANLIK ODALAR | 10 – 15 |
| MANTARHANELER ( MANTAR YETİŞTİRİLEN MAHALLER ) | 10 – 20 |
| SİNEMALAR (*) | 10 – 15 |
| TİCARİ MUTFAKLAR veya OKUL MUTFAKLARI | 15 – 20 |
| EV MUTFAKLARI | 10 – 15 |
| KLİSELER | ½ – 1 |
| FABRİKALAR ( GENEL ) | 6 – 10 |
| DÖKÜMHANELER | 20 – 30 |
| GEMİLERDE MEYVA AMBARLARI | 20 – 30 |
| GARAJLAR ( OTO TAMİRHANELERİ ) | 6 – 8 |
| TOPLANTI SALONLARI (*) | 4 – 6 |
| HASTAHANELER | 4 – 6 |
| LABORATUARLAR | 4 – 6 |
| LAVABOLAR | 10 – 15 |
| YÜZME HAVUZLARI | 20 – 30 |
| DOMUZHANELER | 6 – 10 |
| KÜMESHANELER | 6 – 10 |
| KONUT MAHALLERİ | 1 – 2 |
| LOKANTALAR | 6 – 10 |
| ZİYAFET SALONLARI | 6 – 10 |
| BİLARDO SALONLARI | 6 – 8 |
| KAZAN DAİRELERİ | 20 – 30 |
| SINIFLAR | 2 – 3 |
| KLÜP SALONLARI | 8 – 10 |
| DANS SALONLARI (*) | 6 – 8 |
| MAKİNA DAİRELERİ | 20 - 30 |
| GEMİLERDE DİNLENME SALONLARI | 10 – 20 |
| BOYAHANELER | 30 - 60 |
| TİYATROLAR (*) | 10 – 15 |
| NOT: | |
| 8 rakamına kadar yükselen hava değişim sayıları, normal olarak insanlardan yayılan kirli ürünlerin dışarı atılmasına imkan verir. Daha büyük hava değişim sayıları ise, ılıman iklime sahip bölgelerde hem ısı miktarını hemde buharların dışarı atılmasını sağlar. Sıcak iklimli bölgelerde, hava değişim sayılarının en azından iki katına çıkartılması gerekir. |
|
| (*) içinden sigara içilen mahallerde, hava değişim sayıları olarak belirtilen rakamların iki katının alınması uygundur. | |
IP KORUMA SINIFLARI TABLOSU
|
1.ci Rakam |
2.ci Rakam: Suya karşı koruma Derecesi |
|||||||||
|
0 |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
||
|
Korumasız |
Damlayan |
15'ye Kadar |
60'yekadar |
Sıçrayan |
Su |
Şidetli |
Suya |
Su altında |
||
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|||
|
Korumasız |
0 |
IP 00 |
IP 01 |
IP 02 |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
|
50mm'den büyük katı |
1 |
IP 10 |
IP 11 |
IP 12 |
IP 13 |
- |
- |
- |
- |
- |
|
50mm'den büyük katı |
2 |
IP 20 |
IP 21 |
IP 22 |
IP 23 |
- |
- |
- |
- |
- |
|
2,5 mm'den büyük katı |
3 |
IP 30 |
IP 31 |
IP 32 |
IP 33 |
IP 34 |
- |
- |
- |
- |
|
1 mm'den büyük katı |
4 |
IP 40 |
IP 41 |
IP 42 |
IP 43 |
IP 44 |
IP 45 |
IP 46 |
- |
- |
|
Toza karşı korumalı |
5 |
- |
- |
- |
IP 54 |
IP 55 |
IP 56 |
- |
- |
- |
|
Toz geçirmez |
6 |
- |
- |
- |
- |
- |
IP 65 |
IP 66 |
IP 67 |
- |
SALYANGOZ FAN YÖN SEÇİM TABLOSU
HAVALANDIRMA NEDİR - NASIL YAPILIR ?
Havalandırma Tesisatı Nasıl Olmalıdır ?
HAVALANDIRMA
.
Kapalı işyerleri günde en az bir defa bir saatten aşağı olmamak üzere baştan başa havalandırılacaklardır. Ayrıca işçilerin çalışma saatlerinde işin özelliğine göre, havanın sağlığa zararlı bir hal almaması için sık sık değiştirilmesi gereklidir. Şu kadar ki, iş sırasında yapılan bu havalandırmada işçileri etkileyecek hava akımları önlenecek yahut kış mevsiminde sıcaklık birdenbire çok aşağı hadlere düşürülmeyecektir.
Toz, buğu, duman ve fena koku çıkaran işlerin yapıldığı yerlere, bunları çekecek yeterlikte bacalar ve menfezler yapılacak ve yapılan işin niteliğine göre bu tedbirlerin yetmediği hallerde diğer teknik tedbirler alınacaktır.
Boğucu, zehirli veya tahriş edici gaz ve duman meydana gelen işyerlerinde, işçilerin hayat ve sağlıklarının tehlikeye girmemesi için, havalandırma tesisatı yapılacak ve işçilere ayrıca yapılan işin özelliğine göre maske ve diğer koruyucu araç ve gereçler verilecektir. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:21)
İşyerlerindeki cihaz, alet, tezgâh, makine ve tesislerden çıkan toz, duman, buğu, ısı, gaz ve koku, çalışılan ortama yayılmadan, uygun aspirasyon tesisatı ile çıktığı yerden emilerek dışarı atılacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:191)
Havalandırma, insanların çalıştığı veya yaşadığı ortamdaki koku yönünden ağırlaşmış havanın tesisat ile dışarı atılması işidir.
HAVALANDIRMA ÇEŞİTLERİ;
a.Lokal Havalandırma :
Büro, ofis, yaşam odası gibi yerlerin havalandırılmasıdır.Bu iş için genellikle tek başına çalışan ve duvar veya cama takılabilen 220V gerilimli elektrik motorlu basit aspiratörler kullanılır.Kanal tesisatı yoktur.
b. Merkezi Havalandırma ;
Bilhassa insanların yoğun bulunduğu ortamların tamamı tek merkezden havalandırılması için yapılan iştir.Bu iş için genellikle Hücreli aspiratör, kanal tesisatı kurulur.
c. Davlumbaz Havalandırması :
Bu bilhassa yanar ocaklar üzerine davlumbaz kurulması ve ocak gazının hava kanalları ile dışarı atılması işidir.Halk arasında havalandırma bilinir.Aslında yanık gazların dışarı atılmasıdır.
KLİMA ;
Havalandırmanın gelişmiş şeklidir. Bilhassa insanların rahat yaşaması için çalışma alanlarının veya yaşadıkları yerlerin hava şartlarının konfor seviyesinde sağlanması işidir. Burada soğutma tesisatı ve hava kanalları kurulur.Kanallar genellikle izolelidir.
Derby Buharlarının ve Zehirli Gazların Toplanıp Dış Ortama Atılması
Büro, ofis, yaşam odası gibi yerlerin havalandırılmasıdır.Bu iş için genellikle tek başına çalışan ve duvar veya cama takılabilen 220V gerilimli elektrik motorlu basit aspiratörler kullanılır.Kanal tesisatı yoktur.
b. Merkezi Havalandırma ;
Bilhassa insanların yoğun bulunduğu ortamların tamamı tek merkezden havalandırılması için yapılan iştir.Bu iş için genellikle Hücreli aspiratör, kanal tesisatı kurulur.
c. Davlumbaz Havalandırması :
Bu bilhassa yanar ocaklar üzerine davlumbaz kurulması ve ocak gazının hava kanalları ile dışarı atılması işidir.Halk arasında havalandırma bilinir.Aslında yanık gazların dışarı atılmasıdır.
KLİMA ;
Havalandırmanın gelişmiş şeklidir. Bilhassa insanların rahat yaşaması için çalışma alanlarının veya yaşadıkları yerlerin hava şartlarının konfor seviyesinde sağlanması işidir. Burada soğutma tesisatı ve hava kanalları kurulur.Kanallar genellikle izolelidir.
Derby Buharlarının ve Zehirli Gazların Toplanıp Dış Ortama Atılması
DERBY KOKUSUNU ALMAK ;
Halk arasında Havalandırma olarak bilinir.Aslı ise İnsan hayatı için tehlike arz eden gazların aspiratör ve kanal sistemi ile çalışma yerinden toplanıp atılmasıdır.Bu gazların insanların yaşadığı ortamda en fazla ne kadar olması gerektiği Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından standartlaştırılmıştır.Hesaplanması, Havalandırmadan tamamen farklıdır. Mühendislik hesaplamaları ve proje çizimleri gerektirir. Gerek kimya sanayinde İzopropil alkol,etilalkol,stiren v.s. gibi isimlendirilen kimyasal gazlar ,gerekse ayakkabı imalat sanayiinde kullanılan Derby ,Patex v.s gibi solventlerin buhar yoğunlukları havanın yoğunluğundan 2.5-3 kat fazladır.Bunun anlamı bu gazların yukarıdan geçen kanallar üzerine menfez monte edilip emilerek dışarı atılmasının mümkün olmadığıdır. Ancak, gazların emme menfezlerini zemine çok yakın montaj etmek gerekir.Hava hızı da normal havalandırma işlemindeki hızdan fazladır.Kanal tesisatında, en uzaktaki menfezden aspiratör bağlantısına kadar bütün birleşim noktalarında basınçlar ve kanal basınç düşümleri hesaplanmalıdır.Yoksa , hava kanalları ile sadece hava çekilir.Solvent buharları ve diğer gazlar ise zeminde kalır.
İşletmelerde Kaynak Dumanlarının Toplanıp Dışarı Atılması
Halk arasında Havalandırma olarak bilinir.Aslı ise İnsan hayatı için tehlike arz eden gazların aspiratör ve kanal sistemi ile çalışma yerinden toplanıp atılmasıdır.Bu gazların insanların yaşadığı ortamda en fazla ne kadar olması gerektiği Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından standartlaştırılmıştır.Hesaplanması, Havalandırmadan tamamen farklıdır. Mühendislik hesaplamaları ve proje çizimleri gerektirir. Gerek kimya sanayinde İzopropil alkol,etilalkol,stiren v.s. gibi isimlendirilen kimyasal gazlar ,gerekse ayakkabı imalat sanayiinde kullanılan Derby ,Patex v.s gibi solventlerin buhar yoğunlukları havanın yoğunluğundan 2.5-3 kat fazladır.Bunun anlamı bu gazların yukarıdan geçen kanallar üzerine menfez monte edilip emilerek dışarı atılmasının mümkün olmadığıdır. Ancak, gazların emme menfezlerini zemine çok yakın montaj etmek gerekir.Hava hızı da normal havalandırma işlemindeki hızdan fazladır.Kanal tesisatında, en uzaktaki menfezden aspiratör bağlantısına kadar bütün birleşim noktalarında basınçlar ve kanal basınç düşümleri hesaplanmalıdır.Yoksa , hava kanalları ile sadece hava çekilir.Solvent buharları ve diğer gazlar ise zeminde kalır.
İşletmelerde Kaynak Dumanlarının Toplanıp Dışarı Atılması
KAYNAK DUMANLARINI DIŞARI ATMAK:
Sürekli kaynak yapılan işletmelerde kaynak yapan insanı ve çevresini zehirli gazlardan korumak için iş esnasında ortaya çıkan dumanın oradan kanal ile emilerek uzaklaştırılması gerekir.
Kaynak dumanı kansorejendir. Solunması tehlikelidir.Bu sistemler de iki şekilde kurulur;
Sürekli kaynak yapılan işletmelerde kaynak yapan insanı ve çevresini zehirli gazlardan korumak için iş esnasında ortaya çıkan dumanın oradan kanal ile emilerek uzaklaştırılması gerekir.
Kaynak dumanı kansorejendir. Solunması tehlikelidir.Bu sistemler de iki şekilde kurulur;
1.Lokal Kaynak Dumanı Atma Tesisatı :
Bilhassa işletmelerde Akrobat kollu ucunda kendi aspiratörü olan kaynak dumanını emiş sistemleridir. Herbir kaynak bölgesine bir adet konulması gerektiğinden pahalı sistemlerdir.
Ayrıca akrobat kol en az 180 derece dönmesi ve 6 m. Uzağa kadar uzanması gerekir.
Bilhassa işletmelerde Akrobat kollu ucunda kendi aspiratörü olan kaynak dumanını emiş sistemleridir. Herbir kaynak bölgesine bir adet konulması gerektiğinden pahalı sistemlerdir.
Ayrıca akrobat kol en az 180 derece dönmesi ve 6 m. Uzağa kadar uzanması gerekir.
2.Merkezi Kaynak Dumanı Atma Tesisatı :
İşletmede kaynak yapılan yerler plan üzerinde tespit edilerek, merkezi ana kanallar ile Aspiratör tarafından dumanların emilip dışarı atılması işidir.Havalandırmada yapılan basit hesaplamalar (İşyerinin hacmini 10-12 kez çarparak hava miktarını tespit etmek v.s gibi) bu işte geçerli değildir. Mühendislik hesaplamaları gerektirir.En uçtaki kaynak ağzından aspiratöre kadar tüm kanal hattı tek tek ele alınıp basınç kayıpları hesaplanması zorunludur.
İşletmelerde Toz ve Talaşların Toplanması
İşletmede kaynak yapılan yerler plan üzerinde tespit edilerek, merkezi ana kanallar ile Aspiratör tarafından dumanların emilip dışarı atılması işidir.Havalandırmada yapılan basit hesaplamalar (İşyerinin hacmini 10-12 kez çarparak hava miktarını tespit etmek v.s gibi) bu işte geçerli değildir. Mühendislik hesaplamaları gerektirir.En uçtaki kaynak ağzından aspiratöre kadar tüm kanal hattı tek tek ele alınıp basınç kayıpları hesaplanması zorunludur.
İşletmelerde Toz ve Talaşların Toplanması
TALAŞ TOPLAMAK;
İş yerlerinin verimini arttırmak için çalışma esnasında makine veya tezgahlardan çıkan malzeme talaş veya tozlarının emme ağızları ile toplanıp merkezi Kanal tesisatı ile aspiratör tarafından taşınması ve uygun yerde bu talaşların naylon torba veya depoda toplanmasını sağlamak için yapılan iştir.
İki şekilde yapılır;
İş yerlerinin verimini arttırmak için çalışma esnasında makine veya tezgahlardan çıkan malzeme talaş veya tozlarının emme ağızları ile toplanıp merkezi Kanal tesisatı ile aspiratör tarafından taşınması ve uygun yerde bu talaşların naylon torba veya depoda toplanmasını sağlamak için yapılan iştir.
İki şekilde yapılır;
1. Lokal Talaş Toplama :
Çok küçük güçte aspiratörler ile tek bir makineden hemen makine yanına yerleştirilen ünite ile toz ve talaşların emiş hunisi ile aspiratör tarafından alınıp naylon torbaya doldurulması işidir.Bu aspiratörler genellikle 0.75 Kw ile 1.1 KW arasındadır.Her bir makineye bir adet veya ikili olarak tesis edilirler.
Çok küçük güçte aspiratörler ile tek bir makineden hemen makine yanına yerleştirilen ünite ile toz ve talaşların emiş hunisi ile aspiratör tarafından alınıp naylon torbaya doldurulması işidir.Bu aspiratörler genellikle 0.75 Kw ile 1.1 KW arasındadır.Her bir makineye bir adet veya ikili olarak tesis edilirler.
2. Merkezi Talaş Toplama :
Tamamen Mühendislik hizmeti gerektiren tesisatlardır.Çünkü , talaşların yoğunluğu havanınkinden çok fazladır ve hava kanallarındaki taşıma hızlarının ve kanal sürtünme kayıplarının çok iyi hesaplanması gerekir. Talaş çıkaran makineler işyerinde birden fazla ise ( Polisaj atelyeleri, Marangozhaneler, taşlama atelyeleri v.s.) Yuvarlak galvaniz hava kanallı merkezi tesisat döşenerek aspiratör ile talaşlar toplanır.Bu tesisatın ucunda ;
Duruma göre Torba Filtre Ünitesi veya Siklonlar yer alır.Eğer toplanacak talaş iriliği fazla ise kuru malzemeler için genellikle Siklonlar tercih edilir.Çünkü Siklonlar basittir ve hiç arıza yapmadan uzun süre kullanılırlar.Fakat siklon hesaplarının da iyi yapılmış olması gerekir.Yoksa siklon çıkışında toz kaçırarak tekrar ikinci bir toz torba filitre ünitesine ihtiyaç duyulur. Eğer toz ve talaş çok ince ise ( örneğin un gibi..) o zaman toz torba talaş toplama ünitesi veya jet pulse ( Ters basınçlı hava ile torbaları zaman zaman temizleyen üniteler.)filitre ünitesi kullanmak mecburiyeti vardır.Jet pulse filtre ünitesi ayrıca 6.5-7 atü basınçlı hava sağlayacak sisteme de ihtiyacı vardır.Bu sistemlerin önce çok iyi projelendirilmeleri gerekir.Boru tesisatı da özelliklidir.
Borularda hiçbir zaman talaş kalmaması için boru montajında meyil vermek ve branşman bağlantılarınıçok iyi yapmak lazımdır.
Galvaniz Yuvarlak boruların flanş ile birleştirilerek montajlanması bu işin vazgeçilmez tarafıdır.
Neden Havalandırma Gereklidir ?
İnsanlar,uzun süre bir ortamda kaldıkları zaman,solunum yolu ile içerdeki havaya Karbondioksit , terleme yolu ile de nem ve vücutlarından kötü kokulu toksinleri verir.
Zaman geçtikçe hava ağırlaşır.Bundan başka , yaşanılan mahallerdeki eşya ve malzemeler de
Etrafa koku yayarak havanın ağırlaşmasına sebep olurlar.Uzun süre kapalı kalan Emtia depoları,evlerin de iç ortam havası ağırlaşır ve insanlar bazen nefes almakta zorluk çeker.Dünya Standartlarına göre, insanların bulunduğu ortamda Karbondioksit oranı
On binde üç’ü geçmemesi , nemin de %50 seviyelerinde olması gerekir.
İhtiyaç Duyulan Hava Miktarı Nasıl Tayin Edilir ?
Bir mahalle saatte ne kadar hava basılıp alınacağına aşağıdaki hususlar etki eder;
1. mahallin hacmi…(m3)
2. Mahallin kullanılış
3. Mahaldeki insan sayısı..
4. Mahaldeki insanların aktiviteleri.
5. İç mekandaki mefruşat ve malzemeler..
6. Mahallin mutfak,wc v.s. gibi kullanım alanlarına yakınlığı..
Bunların nedenlerini açıklayalım;
Tamamen Mühendislik hizmeti gerektiren tesisatlardır.Çünkü , talaşların yoğunluğu havanınkinden çok fazladır ve hava kanallarındaki taşıma hızlarının ve kanal sürtünme kayıplarının çok iyi hesaplanması gerekir. Talaş çıkaran makineler işyerinde birden fazla ise ( Polisaj atelyeleri, Marangozhaneler, taşlama atelyeleri v.s.) Yuvarlak galvaniz hava kanallı merkezi tesisat döşenerek aspiratör ile talaşlar toplanır.Bu tesisatın ucunda ;
Duruma göre Torba Filtre Ünitesi veya Siklonlar yer alır.Eğer toplanacak talaş iriliği fazla ise kuru malzemeler için genellikle Siklonlar tercih edilir.Çünkü Siklonlar basittir ve hiç arıza yapmadan uzun süre kullanılırlar.Fakat siklon hesaplarının da iyi yapılmış olması gerekir.Yoksa siklon çıkışında toz kaçırarak tekrar ikinci bir toz torba filitre ünitesine ihtiyaç duyulur. Eğer toz ve talaş çok ince ise ( örneğin un gibi..) o zaman toz torba talaş toplama ünitesi veya jet pulse ( Ters basınçlı hava ile torbaları zaman zaman temizleyen üniteler.)filitre ünitesi kullanmak mecburiyeti vardır.Jet pulse filtre ünitesi ayrıca 6.5-7 atü basınçlı hava sağlayacak sisteme de ihtiyacı vardır.Bu sistemlerin önce çok iyi projelendirilmeleri gerekir.Boru tesisatı da özelliklidir.
Borularda hiçbir zaman talaş kalmaması için boru montajında meyil vermek ve branşman bağlantılarınıçok iyi yapmak lazımdır.
Galvaniz Yuvarlak boruların flanş ile birleştirilerek montajlanması bu işin vazgeçilmez tarafıdır.
Neden Havalandırma Gereklidir ?
İnsanlar,uzun süre bir ortamda kaldıkları zaman,solunum yolu ile içerdeki havaya Karbondioksit , terleme yolu ile de nem ve vücutlarından kötü kokulu toksinleri verir.
Zaman geçtikçe hava ağırlaşır.Bundan başka , yaşanılan mahallerdeki eşya ve malzemeler de
Etrafa koku yayarak havanın ağırlaşmasına sebep olurlar.Uzun süre kapalı kalan Emtia depoları,evlerin de iç ortam havası ağırlaşır ve insanlar bazen nefes almakta zorluk çeker.Dünya Standartlarına göre, insanların bulunduğu ortamda Karbondioksit oranı
On binde üç’ü geçmemesi , nemin de %50 seviyelerinde olması gerekir.
İhtiyaç Duyulan Hava Miktarı Nasıl Tayin Edilir ?
Bir mahalle saatte ne kadar hava basılıp alınacağına aşağıdaki hususlar etki eder;
1. mahallin hacmi…(m3)
2. Mahallin kullanılış
3. Mahaldeki insan sayısı..
4. Mahaldeki insanların aktiviteleri.
5. İç mekandaki mefruşat ve malzemeler..
6. Mahallin mutfak,wc v.s. gibi kullanım alanlarına yakınlığı..
Bunların nedenlerini açıklayalım;
1. Mahallin Hacmi Nasıl Etki Eder ?
Havalandırmanın basit hesaplamasında mahallin hacmi öncelikle bilinir ve bu hacmi saatte ne kadar temiz hava ile doldurup boşaltılacağı kabul edilir.Buna hava değişim katsayısı denir. Bu katsayı, mahallin cinsine
göre min.7 kez max…20 kez olacak tarzda değişir.Örneğin , bürolarda bu oran küçük iken , toplantı salonları, restoran v.s. gibi umuma açık yerlerde bu oran yüksektir.
Havalandırmanın basit hesaplamasında mahallin hacmi öncelikle bilinir ve bu hacmi saatte ne kadar temiz hava ile doldurup boşaltılacağı kabul edilir.Buna hava değişim katsayısı denir. Bu katsayı, mahallin cinsine
göre min.7 kez max…20 kez olacak tarzda değişir.Örneğin , bürolarda bu oran küçük iken , toplantı salonları, restoran v.s. gibi umuma açık yerlerde bu oran yüksektir.
2. Mahallin Kullanış Amacı Nasıl Etki Eder ?
Restoranları düşünürsek, devamlı olarak sıcak yemek kazanlarından yükselen buhar ve mutfağın servis alanlarına yakınlığı ortamdaki havanın ağır ve yemek kokularının yayıldığı bir yer olmasına vesiledir.Burada küçük bir hacim katsayısı havalandırma için yeterli olmaz.Oysa, bir büroda veya bir banka şubesinde insan sayısı kabul edilebilir düzeydedir, dolayısıyla katsayı küçülür.
Restoranları düşünürsek, devamlı olarak sıcak yemek kazanlarından yükselen buhar ve mutfağın servis alanlarına yakınlığı ortamdaki havanın ağır ve yemek kokularının yayıldığı bir yer olmasına vesiledir.Burada küçük bir hacim katsayısı havalandırma için yeterli olmaz.Oysa, bir büroda veya bir banka şubesinde insan sayısı kabul edilebilir düzeydedir, dolayısıyla katsayı küçülür.
3. Mahaldeki İnsan Sayısı Nasıl Etki Eder ?
İnsan sayısı ne kadar fazla ise katsayı o denli yükselir.İnsan sayısı az ise katsayı düşer.Ancak, mahal emtia deposu ise, içerideki malın cinsi hava değişim katsayısını etkiler. Çoğunlukla depoda uzun süre kalan emtia etrafa koku verir.
İnsan sayısı ne kadar fazla ise katsayı o denli yükselir.İnsan sayısı az ise katsayı düşer.Ancak, mahal emtia deposu ise, içerideki malın cinsi hava değişim katsayısını etkiler. Çoğunlukla depoda uzun süre kalan emtia etrafa koku verir.
4. Mahaldeki İnsan Aktiviteleri Nasıl Etki Eder ?
Resmi büroları düşünelim.Burada insanlar , işlemleri için sıra bekler.Ya oturur veya işleminin yapıldığı masa cıvarında durur.Yani aktivitesi yavaştır.Oysa bir Jimnastik salonunu düşünelim.İnsanlar devamlı hareket halinde ve bol bol terlemektedirler.Bu salonun havası çok ağırdır.Dolayısıyla örnek verdiğimiz resmi büro ile jimnastik salonu aynı hacimde olsalar bile insanların aktivitelerinden dolayı saatteki hava değişim katsayıları eşit değildir.
Resmi büroları düşünelim.Burada insanlar , işlemleri için sıra bekler.Ya oturur veya işleminin yapıldığı masa cıvarında durur.Yani aktivitesi yavaştır.Oysa bir Jimnastik salonunu düşünelim.İnsanlar devamlı hareket halinde ve bol bol terlemektedirler.Bu salonun havası çok ağırdır.Dolayısıyla örnek verdiğimiz resmi büro ile jimnastik salonu aynı hacimde olsalar bile insanların aktivitelerinden dolayı saatteki hava değişim katsayıları eşit değildir.
5. İç Mekandaki Mefruşat ve Malzemeler Nasıl Etki Eder ?
İç mekanlarda kullandığımız eşyalar Tekstil ürünleri içerir.Bu ürünler işlem sırasında pek çok kimyasal işlemlerden geçmiştir.Ya boyanmıştır veya ağır kimyasal solüsyon ile işlenmiştir. Bu ürünler zaman içerisinde ortama sözünü ettiğimiz kimyasalların kokularını bırakır.Dolayısıyla havalandırmada bunu göz önüne almak gerekir.
6. Mahalin, Mutfak, WC gibi Kullanım Alanlarına Yakınlığı Nasıl Etkiler ?
Mahal, mutfağa yakın ise, içeriye yemek kokuları girecektir.Keza aynı şey wc’ler için de geçerlidir.Dolayısıyla havalandırma yaparken mahal ve mutfak havalandırması ayrı ayrı bilhassa wc havalandırması tek başına bağımsız yapılmak zorunluluğu vardır.
Havalandırma Ekipmanları Nelerdir ?
Havalandırma tesisatında kullanılan ekipmanlar, havalandırmanın lokal veya merkezi oluşuna göre ;
a. Aspiratör,Vantilatör…
b. Galvaniz hava kanalları (emme hattı-basma hattı)
c. Hava emme ve basma menfezleri
d. Fleks hortumlar
e. Hava kanalları taşıyıcı konsollar,flanşlar,köşe parçaları,bantlar
f. Gerekli olan yerde sesi kesmek için taş yünü levhalar.
g. Hücreli aspiratör veya vantilatör taşıyıcı çelik konstrüksiyon.
İç mekanlarda kullandığımız eşyalar Tekstil ürünleri içerir.Bu ürünler işlem sırasında pek çok kimyasal işlemlerden geçmiştir.Ya boyanmıştır veya ağır kimyasal solüsyon ile işlenmiştir. Bu ürünler zaman içerisinde ortama sözünü ettiğimiz kimyasalların kokularını bırakır.Dolayısıyla havalandırmada bunu göz önüne almak gerekir.
6. Mahalin, Mutfak, WC gibi Kullanım Alanlarına Yakınlığı Nasıl Etkiler ?
Mahal, mutfağa yakın ise, içeriye yemek kokuları girecektir.Keza aynı şey wc’ler için de geçerlidir.Dolayısıyla havalandırma yaparken mahal ve mutfak havalandırması ayrı ayrı bilhassa wc havalandırması tek başına bağımsız yapılmak zorunluluğu vardır.
Havalandırma Ekipmanları Nelerdir ?
Havalandırma tesisatında kullanılan ekipmanlar, havalandırmanın lokal veya merkezi oluşuna göre ;
a. Aspiratör,Vantilatör…
b. Galvaniz hava kanalları (emme hattı-basma hattı)
c. Hava emme ve basma menfezleri
d. Fleks hortumlar
e. Hava kanalları taşıyıcı konsollar,flanşlar,köşe parçaları,bantlar
f. Gerekli olan yerde sesi kesmek için taş yünü levhalar.
g. Hücreli aspiratör veya vantilatör taşıyıcı çelik konstrüksiyon.
Havalandırma Tesisatı Nasıl Yapılır ?
a. Lokal havalandırma;
Bilhassa tekli büro veya odalar için geçerlidir.Duvar veya cama 220V çalışan aspiratörler monte edilerek yapılır.
Bilhassa tekli büro veya odalar için geçerlidir.Duvar veya cama 220V çalışan aspiratörler monte edilerek yapılır.
b. Merkezi havalandırma :
Merkezi Havalandırma ikiye ayrılır;
Merkezi Havalandırma ikiye ayrılır;
1. Tek Hatlı Havalandırma Kanal Tesisatı:
Küçük ölçekli havalandırma tesisatlarında sadece emiş hava kanalları döşemek yeterlidir.İçeriden hava aldığınız zaman, dışarıdan içeri hava akımı olur.Bunu sağlamak için de yan duvarlara içeri hava girmesi için menfezler konur.
Küçük ölçekli havalandırma tesisatlarında sadece emiş hava kanalları döşemek yeterlidir.İçeriden hava aldığınız zaman, dışarıdan içeri hava akımı olur.Bunu sağlamak için de yan duvarlara içeri hava girmesi için menfezler konur.
2. İki Hatlı Havalandırma Kanal Tesisatı :
Havalandırma yapılacak mahal insanların müşterek kullanım alanı ise;(örneğin spor salonu, toplantı salonu,sinema, konser salonları v.s.) bu durumda ortamdan hem hava almak hem de içeriye filitre edilerek toz ve toprağından arındırılmış taze hava vermek gereklidir. mühendislik hesapları yapılarak kanal projeleri çizilip tatbik edilir.
Havalandırma yapılacak mahal insanların müşterek kullanım alanı ise;(örneğin spor salonu, toplantı salonu,sinema, konser salonları v.s.) bu durumda ortamdan hem hava almak hem de içeriye filitre edilerek toz ve toprağından arındırılmış taze hava vermek gereklidir. mühendislik hesapları yapılarak kanal projeleri çizilip tatbik edilir.
NOT:
Yukarıda bahsettiğimiz havalandırma kural ve sistemleri hastanelerin Ameliyathaneleri için uygulanamaz.Çünkü ,Ameliyathane havalandırma ve klima hesabı özel işlemdir.Hava kanallarının hijyenik,ekipmanların zaman,zaman yıkanır olması ve hava kanallarının sızdırmazlığının tam olması gerekir.Uzmanlık işidir.
Yukarıda bahsettiğimiz havalandırma kural ve sistemleri hastanelerin Ameliyathaneleri için uygulanamaz.Çünkü ,Ameliyathane havalandırma ve klima hesabı özel işlemdir.Hava kanallarının hijyenik,ekipmanların zaman,zaman yıkanır olması ve hava kanallarının sızdırmazlığının tam olması gerekir.Uzmanlık işidir.
HAVALANDIRMA
.
Kapalı işyerleri günde en az bir defa bir saatten aşağı olmamak üzere baştan başa havalandırılacaklardır. Ayrıca işçilerin çalışma saatlerinde işin özelliğine göre, havanın sağlığa zararlı bir hal almaması için sık sık değiştirilmesi gereklidir. Şu kadar ki, iş sırasında yapılan bu havalandırmada işçileri etkileyecek hava akımları önlenecek yahut kış mevsiminde sıcaklık birdenbire çok aşağı hadlere düşürülmeyecektir.
Toz, buğu, duman ve fena koku çıkaran işlerin yapıldığı yerlere, bunları çekecek yeterlikte bacalar ve menfezler yapılacak ve yapılan işin niteliğine göre bu tedbirlerin yetmediği hallerde diğer teknik tedbirler alınacaktır.
Boğucu, zehirli veya tahriş edici gaz ve duman meydana gelen işyerlerinde, işçilerin hayat ve sağlıklarının tehlikeye girmemesi için, havalandırma tesisatı yapılacak ve işçilere ayrıca yapılan işin özelliğine göre maske ve diğer koruyucu araç ve gereçler verilecektir. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:21)
İşyerlerindeki cihaz, alet, tezgâh, makine ve tesislerden çıkan toz, duman, buğu, ısı, gaz ve koku, çalışılan ortama yayılmadan, uygun aspirasyon tesisatı ile çıktığı yerden emilerek dışarı atılacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:191)
Örnek:1
Çalışan işçi koruyucu maskesini takmış, ayrıca ortama yayılan buhar, gaz vs. emilerek ortamdan dışarı atılıyor. Burada önemli olan zararlı gazların çalışan tarafından teneffüs edilmeden ortam dışarısına atılmasıdır.Bu amaçla spiral boru kullanılmış..
Kimyasallardan Çıkan Buhar ve Kokular...
Kimyasallardan çıkan koku ve buharın ortama yayılmaması için kapaklarınınn sürekli kapalı tutulmaları sağlanacaktır. Tehlikeli Kimyasal Maddelerle Çalışmalar teknolojik gelişmeler de dikkate alınarak uygun yöntemlerle yapılacak, uygun makine ve ekipman sağlanacaktır. Buğu, duman çıkaran işlerin yapıldığı yerlere, bunları çekecek yeterlikte bacalar ve menfezler yapılacak işin niteliğine göre bu tedbirlerin yetmediği hallerde diğer tedbirler alınacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:21, Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Madde: 8/b-2)
Çalışan işçi koruyucu maskesini takmış, ayrıca ortama yayılan buhar, gaz vs. emilerek ortamdan dışarı atılıyor. Burada önemli olan zararlı gazların çalışan tarafından teneffüs edilmeden ortam dışarısına atılmasıdır.Bu amaçla spiral boru kullanılmış..
Kimyasallardan Çıkan Buhar ve Kokular...
Kimyasallardan çıkan koku ve buharın ortama yayılmaması için kapaklarınınn sürekli kapalı tutulmaları sağlanacaktır. Tehlikeli Kimyasal Maddelerle Çalışmalar teknolojik gelişmeler de dikkate alınarak uygun yöntemlerle yapılacak, uygun makine ve ekipman sağlanacaktır. Buğu, duman çıkaran işlerin yapıldığı yerlere, bunları çekecek yeterlikte bacalar ve menfezler yapılacak işin niteliğine göre bu tedbirlerin yetmediği hallerde diğer tedbirler alınacaktır. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:21, Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Madde: 8/b-2)
Tabanca Boyacılığı İşlerinde:
Tabanca boyacılığı, tecrit edilmiş özel bölümlerde her türlü güvenlik tedbirleri alınmış olarak yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:166)
Küçük veya orta boydaki parçaların püskürtme ile boyanması veya verniklenmesi, uygun kapalı bölümlerde veya uygun davlumbazlar altında yapılacak, boyacı, daima bölüm veya davlumbazların dışında bulunacaktır.
Boyacının bölüm ve davlumbaz dışında bulunması teknik nedenle sağlanmadığı hallerde boya gaz ve buharı, uygun şekilde dışarı çekilecek veya su perdesi kullanılacak yahut işçilere temiz hava maskesi gibi uygun kişisel korunma araçları verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:167)
Tabanca boyası yapılan tesislerde boyanacak veya verniklenecek metal parçalar, boyama hücrelerinin bütün metal kısımları ile davlumbazlar, kaplar, emme tertibatı ve boya tabancaları uygun bir şekilde topraklanmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:340)
Kaynak Yapılırken Çıkan Toz ve Gazlar...
Zararlı kaynak gazlarının çalışanlar tarafından teneffüs edilmeden iş ortamı dışına atılması esastır.Kaynak işlerinde ortama yayılan kaynak gazları sağlığımız için zararlı gazlardır. Bu nedenle kaynak yapılan yerlerde çıkan gazların ortama yayılmadan, çalışan tarafından teneffüs edilmeden ortam dışıjna atılması sağlanmalıdır.
Kaynak İşleri...
Yine kaynak gazlarının ortam dışına atıldığı güzel bir uygulama, Tozları emici hortum kullanılarak çıkış noktasından emilmesi sağlanmakta..
Asbest Tozları...
Toz Çıkaran işler diğer çalışmalarla aynı bölümlerde yapılmamalıdır. Asbest gibi tehlikeli kimyasal maddelerle yapılan çalışmalarda işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden riskler ile ilgili gerekli önlemler alınacak ve en az düzeye indirilecektir. (Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Madde:7,8/a; Kansorejen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Madde:7)
Havalandırma Sisteminin Kontrolü:
İşyerlerindeki havalandırma sistemlerinin periyodik kontrolleri Yapılmalıdır. Havalandırma tesisatının günlük bakım ve temizliği ile 3 ayda bir de genel kontrol ile temizliği yapılacak ve onarımlardan sonra, tesisatın kuruluş karakteristiği bozulmayacaktır. Havalandırma sisteminin debisi ölçülerek aktif olup olmadığı tespit edilecektir. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:200)
Tabanca boyacılığı, tecrit edilmiş özel bölümlerde her türlü güvenlik tedbirleri alınmış olarak yapılacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:166)
Küçük veya orta boydaki parçaların püskürtme ile boyanması veya verniklenmesi, uygun kapalı bölümlerde veya uygun davlumbazlar altında yapılacak, boyacı, daima bölüm veya davlumbazların dışında bulunacaktır.
Boyacının bölüm ve davlumbaz dışında bulunması teknik nedenle sağlanmadığı hallerde boya gaz ve buharı, uygun şekilde dışarı çekilecek veya su perdesi kullanılacak yahut işçilere temiz hava maskesi gibi uygun kişisel korunma araçları verilecektir.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:167)
Tabanca boyası yapılan tesislerde boyanacak veya verniklenecek metal parçalar, boyama hücrelerinin bütün metal kısımları ile davlumbazlar, kaplar, emme tertibatı ve boya tabancaları uygun bir şekilde topraklanmış olacaktır.
(İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:340)
Kaynak Yapılırken Çıkan Toz ve Gazlar...
Zararlı kaynak gazlarının çalışanlar tarafından teneffüs edilmeden iş ortamı dışına atılması esastır.Kaynak işlerinde ortama yayılan kaynak gazları sağlığımız için zararlı gazlardır. Bu nedenle kaynak yapılan yerlerde çıkan gazların ortama yayılmadan, çalışan tarafından teneffüs edilmeden ortam dışıjna atılması sağlanmalıdır.
Kaynak İşleri...
Yine kaynak gazlarının ortam dışına atıldığı güzel bir uygulama, Tozları emici hortum kullanılarak çıkış noktasından emilmesi sağlanmakta..
Asbest Tozları...
Toz Çıkaran işler diğer çalışmalarla aynı bölümlerde yapılmamalıdır. Asbest gibi tehlikeli kimyasal maddelerle yapılan çalışmalarda işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden riskler ile ilgili gerekli önlemler alınacak ve en az düzeye indirilecektir. (Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Madde:7,8/a; Kansorejen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Madde:7)
Havalandırma Sisteminin Kontrolü:
İşyerlerindeki havalandırma sistemlerinin periyodik kontrolleri Yapılmalıdır. Havalandırma tesisatının günlük bakım ve temizliği ile 3 ayda bir de genel kontrol ile temizliği yapılacak ve onarımlardan sonra, tesisatın kuruluş karakteristiği bozulmayacaktır. Havalandırma sisteminin debisi ölçülerek aktif olup olmadığı tespit edilecektir. (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde:200)
ASPİRATÖR / FAN NEDİR?
1. Aspiratör (Fan) Tanımı
Sözlük anlamı ile temizleyici demektir. Bulunduğu ortamdaki kullanılmış havanın temizlenmesi amacıyla kullanılan elektrikle çalışan bir alettir. Aspiratörlerin halk arasında bilinen diğer adı da fandır. Aspiratörler (fanlar) özelliklerine göre ikiye ayrılır.
Sözlük anlamı ile temizleyici demektir. Bulunduğu ortamdaki kullanılmış havanın temizlenmesi amacıyla kullanılan elektrikle çalışan bir alettir. Aspiratörlerin halk arasında bilinen diğer adı da fandır. Aspiratörler (fanlar) özelliklerine göre ikiye ayrılır.
Emiş (dönüş) Fanı : Bu fan, ortamdaki havayı emdiğinden aspiratör olarak adlandırılır.
Üfleme (besleme) Fanı : Bu fan, ortamdaki havanın sirküle edilmesini sağladığından vantilatör olarak adlandırılır.
Fanın hareketli elemanı olan çarkı, hava üzerinde iş yapar ve ona statik ve kinetik enerji kazandırır. Havaya kazandırılan bu statik ve kinetik enerjilerin birbirine oranı, fanın türüne bağlıdır. Emiş (dönüş) fanı kullanımı, küçük sistemlerde isteğe bağlıdır; iç – dış hava karışımı ile çalışılan, sistemlerde ise gereklidir. Sabit egzoz sistemlerinin (örneğin tuvalet aspiratörleri gibi) etkisini karşılamak ve iklimlendirilen mahalde bir artı basınç oluşturmak için emiş fanları, veriş fanlarından biraz daha küçük debi ile çalışırlar. Egzoz fanı, iç – dış hava karışımı ile çalışılan, ancak, emiş fanı kullanılmayan sistemlerde bulunur ve alınan dış hava kadar dönüş havasının egzoz edilmesini sağlar. Bu hava temizleme işlemi; ortamdaki kullanılmış havanın dışarıya atılması şeklinde ya da aspiratörün çıkışına bir karbon filtre konularak havanın temizlenmesi sağlanıp havanın tekrar ortama verilmesi şeklindedir..
İyi bir aspiratörün aşağıdaki özellikleri taşıması gerekir.)
Gürültüsüz çalışmalı.
Dış etkenlere karşı sağlam olmalı .
Temizlemesi kolay olmalı.
Elektrik bağlantıları çok iyi yalıtılmış olmalı.
Montajı ve takılıp sökülmesi kolay olmalı.
Kullanımı basit olmalıdır.
Fanın hareketli elemanı olan çarkı, hava üzerinde iş yapar ve ona statik ve kinetik enerji kazandırır. Havaya kazandırılan bu statik ve kinetik enerjilerin birbirine oranı, fanın türüne bağlıdır. Emiş (dönüş) fanı kullanımı, küçük sistemlerde isteğe bağlıdır; iç – dış hava karışımı ile çalışılan, sistemlerde ise gereklidir. Sabit egzoz sistemlerinin (örneğin tuvalet aspiratörleri gibi) etkisini karşılamak ve iklimlendirilen mahalde bir artı basınç oluşturmak için emiş fanları, veriş fanlarından biraz daha küçük debi ile çalışırlar. Egzoz fanı, iç – dış hava karışımı ile çalışılan, ancak, emiş fanı kullanılmayan sistemlerde bulunur ve alınan dış hava kadar dönüş havasının egzoz edilmesini sağlar. Bu hava temizleme işlemi; ortamdaki kullanılmış havanın dışarıya atılması şeklinde ya da aspiratörün çıkışına bir karbon filtre konularak havanın temizlenmesi sağlanıp havanın tekrar ortama verilmesi şeklindedir..
İyi bir aspiratörün aşağıdaki özellikleri taşıması gerekir.)
Gürültüsüz çalışmalı.
Dış etkenlere karşı sağlam olmalı .
Temizlemesi kolay olmalı.
Elektrik bağlantıları çok iyi yalıtılmış olmalı.
Montajı ve takılıp sökülmesi kolay olmalı.
Kullanımı basit olmalıdır.
2. Aspiratör (Fan) Kullanımında Dikkat Edilecekler
Dış ortamlara veya doğrudan dış ortama açılan, yağmur alabilecek yerlere monte edilmemelidir.
Aspiratörün bağlanacağı bacanın çapı fan çıkış ağzından küçük olmamalı, baca daha sonra daralmamalıdır. Aksi halde fan verimli çalışmayabilir.
Alevli hiçbir yiyecek aspiratör altında pişirilmemelidir.
Herhangi bir bakım işleminde aspiratörün elektrik şebekesinden ayrılması gerekir.
Dış ortamlara veya doğrudan dış ortama açılan, yağmur alabilecek yerlere monte edilmemelidir.
Aspiratörün bağlanacağı bacanın çapı fan çıkış ağzından küçük olmamalı, baca daha sonra daralmamalıdır. Aksi halde fan verimli çalışmayabilir.
Alevli hiçbir yiyecek aspiratör altında pişirilmemelidir.
Herhangi bir bakım işleminde aspiratörün elektrik şebekesinden ayrılması gerekir.
3. Aspiratör (Fan) Çalışma Prensibi:
Motorların kutup sayıları değiştirilmek suretiyle devir sayıları da değişir. Örneğin; motor 2 kutuplu ise n=60. f / p formülünden Frekans = 50 Hz yerine konulursa n= 3000 devir/dakika olur. Motor 4 kutuplu ise n= 1500 devir / dakika olur. Motor 6 kutuplu ise n= 1000 devir / dakika olur.
Dikkat : Motorun kayması dikkate alınmamıştır.
Hız ayar ünitesi konularak: Bu ünitenin de görevi motora değişik gerilimler vererek değişik hızlar elde etmektir. Bu ünite ile motora uygulanan gerilim değeri düşürülür veya yükseltilir. Motor; düşük gerilim uygulandığında düşük devirde, yüksek gerilim uygulandığında ( motora uygulanabilecek en yüksek gerilim değeri ) yüksek devirde çalışacaktır. Bu şekilde de değişik hızlar elde edilerek aspiratörün emiş gücü kontrol altına alınmış olacaktır.
Faz kilitli döngü tekniği kullanılarak : Bu teknikte hız ayarı frekans ile ayarlanır. Bu yöntem genellikle fırçasız doğru akım motorları için kullanılır.
Motorların kutup sayıları değiştirilmek suretiyle devir sayıları da değişir. Örneğin; motor 2 kutuplu ise n=60. f / p formülünden Frekans = 50 Hz yerine konulursa n= 3000 devir/dakika olur. Motor 4 kutuplu ise n= 1500 devir / dakika olur. Motor 6 kutuplu ise n= 1000 devir / dakika olur.
Dikkat : Motorun kayması dikkate alınmamıştır.
Hız ayar ünitesi konularak: Bu ünitenin de görevi motora değişik gerilimler vererek değişik hızlar elde etmektir. Bu ünite ile motora uygulanan gerilim değeri düşürülür veya yükseltilir. Motor; düşük gerilim uygulandığında düşük devirde, yüksek gerilim uygulandığında ( motora uygulanabilecek en yüksek gerilim değeri ) yüksek devirde çalışacaktır. Bu şekilde de değişik hızlar elde edilerek aspiratörün emiş gücü kontrol altına alınmış olacaktır.
Faz kilitli döngü tekniği kullanılarak : Bu teknikte hız ayarı frekans ile ayarlanır. Bu yöntem genellikle fırçasız doğru akım motorları için kullanılır.
4. Aspiratör (Fan) Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar
Gelişen teknoloji pek çok konuda olduğu gibi burada da imdada yetişip melanlarda temiz bir soluk almamızı sağlamaktadır. Aspiratörler mutfakta ve diğer ortamlarda oluşan kokuları kısa ve zahmetsizce yok etmektedir.
İyi bir aspiratörden beklenen:
Su buharını ve sıcaklığını etrafa yayılmadan çekmesi,
Kokuları ortadan kaldırması,
Çekiş gücü gereğinden fazla olmaması ve hava akımı yaratmaması,
Dış etkilere bağlı olmaksızın çalışması ve istenilen durumlara göre ayarlanabilir olmasıdır.
Gelişen teknoloji pek çok konuda olduğu gibi burada da imdada yetişip melanlarda temiz bir soluk almamızı sağlamaktadır. Aspiratörler mutfakta ve diğer ortamlarda oluşan kokuları kısa ve zahmetsizce yok etmektedir.
İyi bir aspiratörden beklenen:
Su buharını ve sıcaklığını etrafa yayılmadan çekmesi,
Kokuları ortadan kaldırması,
Çekiş gücü gereğinden fazla olmaması ve hava akımı yaratmaması,
Dış etkilere bağlı olmaksızın çalışması ve istenilen durumlara göre ayarlanabilir olmasıdır.
5. Aspiratör (Fan) Çeşitleri
Aspiratörler çalışma mekanizması bakımından iki türlüdür bunlar;
Bağlı bulunduğu ortamdaki kullanılmış havayı emerek bir baca vasıtasıyla dışarıya verenler.
Bağlı bulunduğu ortamdaki kullanılmış havayı bir karbon filtre ile temizleyip tekrar ortama verenler .
Günümüzde kirlenen havanın temizlenmesi ya da bulunan ortamdan dışarıya atılması için değişik tip aspiratörler kullanılmaktadır. Bunlar; aksiyel tip aspiratörler, radyal tip aspiratörler, santrifüj tip aspiratörler, sanayi tip aspiratör, salyangoz tip aspiratörler, kapaklı aspiratör, baca aspiratörü, mutfak aspiratörü, banyo aspiratörüdür. Uygulamada kullanılan bazı aspiratörlerin özellikleri ve kullanıldıkları yerler ana başlıklar halinde verilmiştir.
Aspiratörler çalışma mekanizması bakımından iki türlüdür bunlar;
Bağlı bulunduğu ortamdaki kullanılmış havayı emerek bir baca vasıtasıyla dışarıya verenler.
Bağlı bulunduğu ortamdaki kullanılmış havayı bir karbon filtre ile temizleyip tekrar ortama verenler .
Günümüzde kirlenen havanın temizlenmesi ya da bulunan ortamdan dışarıya atılması için değişik tip aspiratörler kullanılmaktadır. Bunlar; aksiyel tip aspiratörler, radyal tip aspiratörler, santrifüj tip aspiratörler, sanayi tip aspiratör, salyangoz tip aspiratörler, kapaklı aspiratör, baca aspiratörü, mutfak aspiratörü, banyo aspiratörüdür. Uygulamada kullanılan bazı aspiratörlerin özellikleri ve kullanıldıkları yerler ana başlıklar halinde verilmiştir.
5.1 Monofaze ve trifaze Sanayi Tipi Aspiratör
Bu tip aspiratörler, fabrikalar, emita depoları, boyahaneler, alışveriş merkezleri, imalathaneler vb. gibi büyük hacimli yerlerin havalandırılması için kullanılır.
Özellikleri
Çalışma performansları yüksektir.
Monofaze ve trifaze olmak üzere iki ayrı tiptedir.
Tamamı metal olan çember yapısı ile çok sağlamdır.
Pervanelerin boyutlarına göre en ideal açıdan imal edilmiş ve maksimum debi sağlanmıştır.
Cihazların ön ve arkalarına monte edilmiş özel kafesleri sayesinde yabancı cisimlerin pervanelere zarar vermesi engellenir.
Elektrik bağlantıları üzerlerindeki klemensten rahat ve kolayca yapılır.
Bu tip aspiratörler, fabrikalar, emita depoları, boyahaneler, alışveriş merkezleri, imalathaneler vb. gibi büyük hacimli yerlerin havalandırılması için kullanılır.
Özellikleri
Çalışma performansları yüksektir.
Monofaze ve trifaze olmak üzere iki ayrı tiptedir.
Tamamı metal olan çember yapısı ile çok sağlamdır.
Pervanelerin boyutlarına göre en ideal açıdan imal edilmiş ve maksimum debi sağlanmıştır.
Cihazların ön ve arkalarına monte edilmiş özel kafesleri sayesinde yabancı cisimlerin pervanelere zarar vermesi engellenir.
Elektrik bağlantıları üzerlerindeki klemensten rahat ve kolayca yapılır.
5.2 Aksiyel Tip Aspiratörler
Aksiyel tip kapaklı duvar tipi aspiratörler
Aksiyel banyo ve tuvalet (wc) aspiratörleri
Genellikle pencereye monte edilerek kullanılan bu tip aspiratörler; mutfaklarda, banyolarda, ofislerde, lokallerde ve iş yerlerinde yemek kokularının, sigara dumanının, istenmeyen koku ve kirli havanın tahliyesinde; ayrıca kaynak makinelerinin ve elektrik panolarının soğutulmasında kullanılır. Kapakları sayesinde kullanılmadıkları sürece dış hava ile teması kesilir.
Aksiyel tip kapaklı duvar tipi aspiratörler
Aksiyel banyo ve tuvalet (wc) aspiratörleri
Genellikle pencereye monte edilerek kullanılan bu tip aspiratörler; mutfaklarda, banyolarda, ofislerde, lokallerde ve iş yerlerinde yemek kokularının, sigara dumanının, istenmeyen koku ve kirli havanın tahliyesinde; ayrıca kaynak makinelerinin ve elektrik panolarının soğutulmasında kullanılır. Kapakları sayesinde kullanılmadıkları sürece dış hava ile teması kesilir.
Özellikleri
Çalışma performansları yüksektir.
Çalışmadığı zaman gövde kapağı kapatılarak ters hava akımı önlenmiş olur.
Pencere ve duvarlara kolayca monte olur.
Motor gövdeleri alüminyum enjeksiyondan imal edilmiştir. Rotor yataklarında sinter burçlar kullanılmış ve motorun bu sayede sessiz çalışması sağlanmıştır.
Pervaneleri 0. 60 sac alüminyum olup ideal kanat açıları sayesinde sessizce güçlü hava akımı sağlanır.
Gövdesi sac olup elektrostatik toz boyalıdır.
Rotor ve stator paketleri 6109 kalite sacdan imal edilmiştir.
Montaj şekli (sanayi ve aksiyel tip aspiratörler) : Aspiratörlerin montaj yerinin seçimi önemlidir. Aspiratör yanlış yere monte edilirse ortamdaki kirli havayı veya yemek kokularını verimli şekilde dışarıya atamaz. Aspiratörün monte edileceği yer zeminden asgari 230 cm yükseklikte olmalıdır. Ayrıca aspiratörler iyi bir hava dolaşımının sağlanabilmesi için hava girişi olan kapı veya pencerenin karşısına gelecek şekilde olmalıdır.
Hücreli Aspiratörler
Isıtma ve soğutma istemeyen sadece havalandırma ihtiyacı olan mahallerde, ortam havasını temizlemek için, kullanılacak ortam havasının fizyolojik özelliğine göre, düşük veya yüksek emiş ve üfleme kapasitesine sahip, tam sızdırmazlığı sağlanmış, yüksek kalitedeimal edilmiştir. kaset filtreli veya filtresiz olarak kullanılabilmektedir.
Çalışma performansları yüksektir.
Çalışmadığı zaman gövde kapağı kapatılarak ters hava akımı önlenmiş olur.
Pencere ve duvarlara kolayca monte olur.
Motor gövdeleri alüminyum enjeksiyondan imal edilmiştir. Rotor yataklarında sinter burçlar kullanılmış ve motorun bu sayede sessiz çalışması sağlanmıştır.
Pervaneleri 0. 60 sac alüminyum olup ideal kanat açıları sayesinde sessizce güçlü hava akımı sağlanır.
Gövdesi sac olup elektrostatik toz boyalıdır.
Rotor ve stator paketleri 6109 kalite sacdan imal edilmiştir.
Montaj şekli (sanayi ve aksiyel tip aspiratörler) : Aspiratörlerin montaj yerinin seçimi önemlidir. Aspiratör yanlış yere monte edilirse ortamdaki kirli havayı veya yemek kokularını verimli şekilde dışarıya atamaz. Aspiratörün monte edileceği yer zeminden asgari 230 cm yükseklikte olmalıdır. Ayrıca aspiratörler iyi bir hava dolaşımının sağlanabilmesi için hava girişi olan kapı veya pencerenin karşısına gelecek şekilde olmalıdır.
Hücreli Aspiratörler
Isıtma ve soğutma istemeyen sadece havalandırma ihtiyacı olan mahallerde, ortam havasını temizlemek için, kullanılacak ortam havasının fizyolojik özelliğine göre, düşük veya yüksek emiş ve üfleme kapasitesine sahip, tam sızdırmazlığı sağlanmış, yüksek kalitedeimal edilmiştir. kaset filtreli veya filtresiz olarak kullanılabilmektedir.
Hücreli Aspiratör
AT ve ADH serisi NICOTRA sık veya seyrek kanatlı fanların kullanıldığı hücreli aspiratörler, iç havalandırmada ortamdaki kirli havayı dış ortama atmakta kullanılan fonksiyonel, estetik ve sese ısıya karşı izoleli, kayış kasnak tahrikli olarak galvanizli sactan epoksi boyalı olarak üretilir. 2.000 m³/h den 95.000m³/h’lik hava debisine çıkan aralıklarda üretim yapılabilmektedir. Hücreli fanlar tamamen demontedir. Üretim sırasında yerden tasarruf sağlanır. Fan ve motor vibrasyonu minimum seviyede tutan kauçuk takoz üzerine oturtulur. Fan titreşimini azaltmak için ayrıca branda bağlantısı yapılır.
Kullanım Yerleri: İşyerleri, okullar, fabrikalar, bankalar, çalışma ofisleri, hastaneler, restoranlar, ecza depoları, bakım servisleri, laboratuarlar, imalathaneler ve havalandırmanın olması gerektiği her ortamda rahatlıkla kullanılabilir. İmalat hatalarına karşı 1 (Bir) Yıl garantili olan ürünlerimiz üretim ve montaj titizliği, güler yüzlü hizmetiyle müşterilerimizden her zaman tam not almıştır.
AT ve ADH serisi NICOTRA sık veya seyrek kanatlı fanların kullanıldığı hücreli aspiratörler, iç havalandırmada ortamdaki kirli havayı dış ortama atmakta kullanılan fonksiyonel, estetik ve sese ısıya karşı izoleli, kayış kasnak tahrikli olarak galvanizli sactan epoksi boyalı olarak üretilir. 2.000 m³/h den 95.000m³/h’lik hava debisine çıkan aralıklarda üretim yapılabilmektedir. Hücreli fanlar tamamen demontedir. Üretim sırasında yerden tasarruf sağlanır. Fan ve motor vibrasyonu minimum seviyede tutan kauçuk takoz üzerine oturtulur. Fan titreşimini azaltmak için ayrıca branda bağlantısı yapılır.
Kullanım Yerleri: İşyerleri, okullar, fabrikalar, bankalar, çalışma ofisleri, hastaneler, restoranlar, ecza depoları, bakım servisleri, laboratuarlar, imalathaneler ve havalandırmanın olması gerektiği her ortamda rahatlıkla kullanılabilir. İmalat hatalarına karşı 1 (Bir) Yıl garantili olan ürünlerimiz üretim ve montaj titizliği, güler yüzlü hizmetiyle müşterilerimizden her zaman tam not almıştır.
Hücreli Vantilatör
AT ve ADH serisi NICOTRA sık veya seyrek kanatlı fanların kullanıldığı hücreli aspiratörler, dış havalandırmada bulunan pozitif havayı filtre ederek iç ortama aktarmakta kullanılan fonksiyonel, estetik ve sese ısıya karşı izoleli, kayış kasnak tahrikli olarak galvanizli sactan epoksi boyalı olarak üretilir.2.000 m³/h den 95.000m³/h’lik hava debisine çıkan aralıklarda üretim yapılabilmektedir. İsteğe bağlı olarak vantilatörlerde serpantin(eşanjör) kullanılabilmektedir. Amacı dış ortam ısısı 0°C olduğunda iç ortama verdiği hava sıcaklığı 24 – 26°C arasında olmasıdır genellikle kış mevsiminde kullanılabilmektedir. Hücreli fanlar tamamen demontedir. Üretim ve nakliye sırasında kapladığı alandan tasarruf sağlanılmaktadır. Fan ve motor vibrasyonunu minimum seviyeye indirgeyen kauçuk esaslı takoz üzerine oturtulur. Fan titreşimini azaltmak için ayrıca branda bağlantısı yapılır.
Kullanım Yerleri: İşyerleri, okullar, fabrikalar, bankalar, çalışma ofisleri, hastaneler, restoranlar, ecza depoları, bakım servisleri, laboratuarlar, imalathaneler ve havalandırmanın olması gerektiği her ortamda rahatlıkla kullanılabilir. İmalat Hatalarına karşı 1 (Bir) Yıl garantili olan ürünlerimiz üretim ve montaj titizliği, güler yüzlü hizmetiyle müşterilerimizden her zaman tam not almıştır
Fanların doğru seçimi için aşağıda belirtilen genel kriterlere dikkat edilmesi gerekir:
1. Montaj yerine,
2. Hava debisi ve basıncının büyüklüğüne,
3. Hava içerisindeki aşındırıcı ve/veya patlayıcı gazların varlığına,
4. Hava sıcaklığına,
1. Montaj Yerine göre Fan Seçimi: Fanlar, binalarda bağlandıkları yerlere göre aşağıdaki tiplerde sınıflandırılabilir:
AT ve ADH serisi NICOTRA sık veya seyrek kanatlı fanların kullanıldığı hücreli aspiratörler, dış havalandırmada bulunan pozitif havayı filtre ederek iç ortama aktarmakta kullanılan fonksiyonel, estetik ve sese ısıya karşı izoleli, kayış kasnak tahrikli olarak galvanizli sactan epoksi boyalı olarak üretilir.2.000 m³/h den 95.000m³/h’lik hava debisine çıkan aralıklarda üretim yapılabilmektedir. İsteğe bağlı olarak vantilatörlerde serpantin(eşanjör) kullanılabilmektedir. Amacı dış ortam ısısı 0°C olduğunda iç ortama verdiği hava sıcaklığı 24 – 26°C arasında olmasıdır genellikle kış mevsiminde kullanılabilmektedir. Hücreli fanlar tamamen demontedir. Üretim ve nakliye sırasında kapladığı alandan tasarruf sağlanılmaktadır. Fan ve motor vibrasyonunu minimum seviyeye indirgeyen kauçuk esaslı takoz üzerine oturtulur. Fan titreşimini azaltmak için ayrıca branda bağlantısı yapılır.
Kullanım Yerleri: İşyerleri, okullar, fabrikalar, bankalar, çalışma ofisleri, hastaneler, restoranlar, ecza depoları, bakım servisleri, laboratuarlar, imalathaneler ve havalandırmanın olması gerektiği her ortamda rahatlıkla kullanılabilir. İmalat Hatalarına karşı 1 (Bir) Yıl garantili olan ürünlerimiz üretim ve montaj titizliği, güler yüzlü hizmetiyle müşterilerimizden her zaman tam not almıştır
Fanların doğru seçimi için aşağıda belirtilen genel kriterlere dikkat edilmesi gerekir:
1. Montaj yerine,
2. Hava debisi ve basıncının büyüklüğüne,
3. Hava içerisindeki aşındırıcı ve/veya patlayıcı gazların varlığına,
4. Hava sıcaklığına,
1. Montaj Yerine göre Fan Seçimi: Fanlar, binalarda bağlandıkları yerlere göre aşağıdaki tiplerde sınıflandırılabilir:
1.1. Duvar/Pencere Tipi Fanlar
Bina duvar veya pencerelerine bağlanarak içeriden dışarıya veya dışarıdan içeriye hava hareketi sağlayan fanlardır. Genellikle herhangi bir kanal bağlantısı yoktur.
Banyo, tuvalet gibi küçük hacimli ıslak mekanlardan, spor salonu, depo. fabrika gibi büyük hacimlerin havalandırılmasına kadar geniş bir uygulama alanı vardır. Fan ile karşılıklı olacak şekilde hava giriş noktaları olmasına ve özellikle büyük mekanlarda birden çok fanın belli aralıklarla yerleştirilerek eşit dağılımlı bir havalandırma sağlanmasına dikkat edilmelidir. Bu tip fanlar genellikle aksiyal kanatlı yapıdadır .
Kanal sistemine bağlanabilen duvar tipi fanlar, radyal kanatlı yapıda olabilir.
Fanların çalışmadığı durumda, dış ortamdan bina içerisine toz veya böcek girmemesi için dış cepheye kendiliğinden kapanan tipte panjur takılmalı veya elektrikli otomatik panjurlu fanlar kullanılmalıdır (Şekil 3). Ofis, restoran, kafeterya gibi mekanların doluluk durumuna veya kişisel tercihlere göre fan kapasitesinin hız anahtarıyla değiştirilebilir tipte olması, hava miktarının ve sesin istenen seviyede ayarlanmasını sağlar.
Bina duvar veya pencerelerine bağlanarak içeriden dışarıya veya dışarıdan içeriye hava hareketi sağlayan fanlardır. Genellikle herhangi bir kanal bağlantısı yoktur.
Banyo, tuvalet gibi küçük hacimli ıslak mekanlardan, spor salonu, depo. fabrika gibi büyük hacimlerin havalandırılmasına kadar geniş bir uygulama alanı vardır. Fan ile karşılıklı olacak şekilde hava giriş noktaları olmasına ve özellikle büyük mekanlarda birden çok fanın belli aralıklarla yerleştirilerek eşit dağılımlı bir havalandırma sağlanmasına dikkat edilmelidir. Bu tip fanlar genellikle aksiyal kanatlı yapıdadır .
Kanal sistemine bağlanabilen duvar tipi fanlar, radyal kanatlı yapıda olabilir.
Fanların çalışmadığı durumda, dış ortamdan bina içerisine toz veya böcek girmemesi için dış cepheye kendiliğinden kapanan tipte panjur takılmalı veya elektrikli otomatik panjurlu fanlar kullanılmalıdır (Şekil 3). Ofis, restoran, kafeterya gibi mekanların doluluk durumuna veya kişisel tercihlere göre fan kapasitesinin hız anahtarıyla değiştirilebilir tipte olması, hava miktarının ve sesin istenen seviyede ayarlanmasını sağlar.
1.2. Kanal Tipi Fanlar
Kanal sisteminde iki kanal parçası arasına aynı hat üzerinde bağlanan fanlardır (Şekil 4). Aksiyal ve radyal kanatlı, yuvarlak veya dikdörtgen kesitli gövdeli ve akustik izoleli tipleri vardır.
Montaj kolaylığı sayesinde, işçilik ve zamandan tasarruf sağlar. 50 m'/h ile 200.000 m'/h geniş bir kapasite aralığında seçim yapılabilir. Yaşam mahallerindeki, emiş ve üfleme noktalarından mümkün olduğunca uzakta yerleştirilerek ses seviyesinin azaltılmasına dikkat edilmelidir. Ses seviyesinin önemli olduğu durumlarda fanların emiş ve atışına susturucu bağlanmalıdır. Fan gövdesinden çevreye yayılan sesin önemli olduğu durumlarda, fanlar akustik izoleli tiplerde seçilmeli veya fanın gövdesi dışarıdan ses izolasyonu sağlayan malzemelerle (cam yünü, kaya yünü vb) sarılmalıdır.
Fanların kanal sistemine olan bağlantıları, flanşlar veya özel kelepçeler vasıtasıyla yapılarak kolayca sökülüp takılabilmesi sağlanmalı ve bu sayede bakımının yapılabilir olması garanti edilmelidir.
Radyal kanatlı, santrifüj yuvarlak gövdeli kanal tipi fanlar (Şekil 5), motorunun özelliklerinden dolayı voltaj değiştiricilerle hızı değiştirilebilir tiptedir ve fanların istenilen kapasitede çalıştırılması mümkündür. Aksiyal kanatlı kanal tipi fanlar genellikle voltaj değişimine izin vermeyen, standart elektrik motorlarına sahip olduğundan, bu fanlarda kapasite ayarı frekans değiştiricilerle mümkün olmaktadır.
Kanal tipi fanlar, asma tavan içerisinde en az yer kaplayacak şekilde boyutlandırıldığından, fan çıkışında türbülans fazla olabilir. Bu durumun yaratacağı ses ve kapasite kaybını azaltmak için fan giriş ve çıkışlarında en az bir eşdeğer çap uzunluğunda düz kanal bağlantısı olmasına dikkat edilmelidir
Kanal sisteminde iki kanal parçası arasına aynı hat üzerinde bağlanan fanlardır (Şekil 4). Aksiyal ve radyal kanatlı, yuvarlak veya dikdörtgen kesitli gövdeli ve akustik izoleli tipleri vardır.
Montaj kolaylığı sayesinde, işçilik ve zamandan tasarruf sağlar. 50 m'/h ile 200.000 m'/h geniş bir kapasite aralığında seçim yapılabilir. Yaşam mahallerindeki, emiş ve üfleme noktalarından mümkün olduğunca uzakta yerleştirilerek ses seviyesinin azaltılmasına dikkat edilmelidir. Ses seviyesinin önemli olduğu durumlarda fanların emiş ve atışına susturucu bağlanmalıdır. Fan gövdesinden çevreye yayılan sesin önemli olduğu durumlarda, fanlar akustik izoleli tiplerde seçilmeli veya fanın gövdesi dışarıdan ses izolasyonu sağlayan malzemelerle (cam yünü, kaya yünü vb) sarılmalıdır.
Fanların kanal sistemine olan bağlantıları, flanşlar veya özel kelepçeler vasıtasıyla yapılarak kolayca sökülüp takılabilmesi sağlanmalı ve bu sayede bakımının yapılabilir olması garanti edilmelidir.
Radyal kanatlı, santrifüj yuvarlak gövdeli kanal tipi fanlar (Şekil 5), motorunun özelliklerinden dolayı voltaj değiştiricilerle hızı değiştirilebilir tiptedir ve fanların istenilen kapasitede çalıştırılması mümkündür. Aksiyal kanatlı kanal tipi fanlar genellikle voltaj değişimine izin vermeyen, standart elektrik motorlarına sahip olduğundan, bu fanlarda kapasite ayarı frekans değiştiricilerle mümkün olmaktadır.
Kanal tipi fanlar, asma tavan içerisinde en az yer kaplayacak şekilde boyutlandırıldığından, fan çıkışında türbülans fazla olabilir. Bu durumun yaratacağı ses ve kapasite kaybını azaltmak için fan giriş ve çıkışlarında en az bir eşdeğer çap uzunluğunda düz kanal bağlantısı olmasına dikkat edilmelidir
1.3. Çatı Tipi Fanlar:
Yağmur ve kar yağışından etkilenmeyecek şekilde tasarlanmış ve binaların çatılarına yerleştirilerek havalandırmayı sağlayan fanlardır (Şekil 7). Bina içindeki kanal sisteminin çatı çıkışına bağlanabileceği gibi, depo, fabrika, spor salonu gibi büyük hacimli mekanlarda kanal sistemi olmaksızın doğrudan hava hareketi yaratabilecek şekilde bağlantısı mümkündür.
Montajının kolay olması, ses kaynağının bina dışına taşınmış olması, arıza ve bakım için erişilebilirliğinin rahat olması nedeniyle tercih edilirler. Hava atış yönüne göre; yatay ve dikey atışlı tipleri vardır. Yatay atışlı modellerde hava çatı yüzeyine paralel olarak hareket eder, dikey atışlı modellerde hava fandan çatıya dik olarak çıkar. Çatı fanlarının yakınında, taze hava emişi yapan başka cihazlar varsa veya yakınındaki bir yaşam mahallinin penceresi varsa, havanın yukarıya doğru atıldığı dikey tip çatı fanları tercih edilmelidir. Fanların emiş tarafındaki ses seviyesinin önemli olduğu durumlarda, susturuculu montaj kaideleri kullanılmalıdır.
Fanların çalışmadığı durumlarda, bina içerisine doğru ters hava hareketini engellemek için tek yönlü hava hareketi sağlayan tipte damperler kullanılmalıdır. Mutfak davlumbazlarının atışında ya da yağlı ve tozlu hava tahliyesi olan yerlerde motoru hava akımından tecrit edilmiş, geriye eğik, seyrek kanatlı dikey atışlı çatı lipi fanlar tercih edilmelidir.
Yağmur ve kar yağışından etkilenmeyecek şekilde tasarlanmış ve binaların çatılarına yerleştirilerek havalandırmayı sağlayan fanlardır (Şekil 7). Bina içindeki kanal sisteminin çatı çıkışına bağlanabileceği gibi, depo, fabrika, spor salonu gibi büyük hacimli mekanlarda kanal sistemi olmaksızın doğrudan hava hareketi yaratabilecek şekilde bağlantısı mümkündür.
Montajının kolay olması, ses kaynağının bina dışına taşınmış olması, arıza ve bakım için erişilebilirliğinin rahat olması nedeniyle tercih edilirler. Hava atış yönüne göre; yatay ve dikey atışlı tipleri vardır. Yatay atışlı modellerde hava çatı yüzeyine paralel olarak hareket eder, dikey atışlı modellerde hava fandan çatıya dik olarak çıkar. Çatı fanlarının yakınında, taze hava emişi yapan başka cihazlar varsa veya yakınındaki bir yaşam mahallinin penceresi varsa, havanın yukarıya doğru atıldığı dikey tip çatı fanları tercih edilmelidir. Fanların emiş tarafındaki ses seviyesinin önemli olduğu durumlarda, susturuculu montaj kaideleri kullanılmalıdır.
Fanların çalışmadığı durumlarda, bina içerisine doğru ters hava hareketini engellemek için tek yönlü hava hareketi sağlayan tipte damperler kullanılmalıdır. Mutfak davlumbazlarının atışında ya da yağlı ve tozlu hava tahliyesi olan yerlerde motoru hava akımından tecrit edilmiş, geriye eğik, seyrek kanatlı dikey atışlı çatı lipi fanlar tercih edilmelidir.
2. Hava Debisi ve Basıncına göre Fan Seçimi:
Hava debisi ve sistem basıncının büyüklüğüne göre değişik kanat yapısına sahip fanlar kullanılabilir. Kesin olarak çizilmiş sınırlar olmamakla birlikte, aşağıdaki tiplerde genelleştirmeler yapmak mümkündür:
Hava debisi ve sistem basıncının büyüklüğüne göre değişik kanat yapısına sahip fanlar kullanılabilir. Kesin olarak çizilmiş sınırlar olmamakla birlikte, aşağıdaki tiplerde genelleştirmeler yapmak mümkündür:
2.1. Aksiyal Kanatlı Fanlar
Havanın kanatlar üzerinden, mil eksenine paralel olarak yön değiştirmeden hareket ettiği fanlardır. Duvar, kanal ve çatı tipi olarak imal edilebilirler.
Duvar tiplerinde, geniş kanatlı pervane (propeller) tipleri yüksek debiler ve düşük basınçlar için kullanılır. Bu tiplerde hava hareketini düzeltecek bir gövde uzunluğu olmadığından, hava, kanatları yüksek türbülansta terk eder. Bu nedenle düşük verimlilikte fanlardır ve kanal sisteminin olmadığı hacimlerde hava sirkülasyonu sağlamak için kullanılırlar. Yuvarlak kesitli bir gövde içerisine yerleştirilen kanal tipi aksiyal fanlar, aerofoil kesitli kanatlar sayesinde, 250.000300.000 m'/h'e kadar yüksek hava debilerinde ve yaklaşık 800 Pa'a kadar statik basınç ihtiyaçlarını karşılayabilen fanlardır. Gövde içerisine kanatlardan sonra yerleştirilen, türbülansı düzeltici yardımcı kanatlı tiplerde (vane axial) verim daha yüksektir. Kanal tipi aksiyal fanlar, az yer kaplamaları, kanal sistemine aynı hat üzerinden yön değişimine neden olmadan bağlanmaları nedeniyle avantaj sağlarlar.
Ses seviyesinin önemli olduğu durumlarda fanın giriş ve çıkışına susturucu bağlanmalıdır. Fan eğrisinin yüksek basınç bölgesinin sonunda kararsız bir çalışma bölgesi vardır.
Fanın bu bölgede çalıştırılması durumunda aşırı türbülanstan dolayı fan kanatlan ve motor zarar görebilir. Fanların bu bölgeye girip girmeyeceği üretici kataloglarından kontrol edilmeli ve bu bölgeye girmeden seçim yapılmasına dikkat edilmelidir.
Havanın kanatlar üzerinden, mil eksenine paralel olarak yön değiştirmeden hareket ettiği fanlardır. Duvar, kanal ve çatı tipi olarak imal edilebilirler.
Duvar tiplerinde, geniş kanatlı pervane (propeller) tipleri yüksek debiler ve düşük basınçlar için kullanılır. Bu tiplerde hava hareketini düzeltecek bir gövde uzunluğu olmadığından, hava, kanatları yüksek türbülansta terk eder. Bu nedenle düşük verimlilikte fanlardır ve kanal sisteminin olmadığı hacimlerde hava sirkülasyonu sağlamak için kullanılırlar. Yuvarlak kesitli bir gövde içerisine yerleştirilen kanal tipi aksiyal fanlar, aerofoil kesitli kanatlar sayesinde, 250.000300.000 m'/h'e kadar yüksek hava debilerinde ve yaklaşık 800 Pa'a kadar statik basınç ihtiyaçlarını karşılayabilen fanlardır. Gövde içerisine kanatlardan sonra yerleştirilen, türbülansı düzeltici yardımcı kanatlı tiplerde (vane axial) verim daha yüksektir. Kanal tipi aksiyal fanlar, az yer kaplamaları, kanal sistemine aynı hat üzerinden yön değişimine neden olmadan bağlanmaları nedeniyle avantaj sağlarlar.
Ses seviyesinin önemli olduğu durumlarda fanın giriş ve çıkışına susturucu bağlanmalıdır. Fan eğrisinin yüksek basınç bölgesinin sonunda kararsız bir çalışma bölgesi vardır.
Fanın bu bölgede çalıştırılması durumunda aşırı türbülanstan dolayı fan kanatlan ve motor zarar görebilir. Fanların bu bölgeye girip girmeyeceği üretici kataloglarından kontrol edilmeli ve bu bölgeye girmeden seçim yapılmasına dikkat edilmelidir.
Kaynak : www.fankbak.com